تغییر غلظت هورمون های برون زا و تأثیر آن بر روی بلوغ رویان های بدنی و ریزبنه زایی زعفران زراعی (crocus sativus l.)

زعفران از جمله گیاهان زراعی و ارزشمند استان خراسان است که با استفاده از بنه تکثیر می شود. این روش سنتی همراه با مشکلات عدیده ای، همچون تهاجم عوامل بیماریزا به بنه ها، نیازمند به دوره ای طولانی است. کاربرد طیفی از تنظیم کننده های رشد و القای رویان زایی بدنی، روشی مؤثر برای تکثیر سریع و انبوه بنه های سالم در شرایط آزمایشگاهی است. در این تحقیق تأثیر 4 هورمون برون زا طی یک دوره سه ماهه در محیط کشت پایه موراشیگ و اسکوک (ms 2/1) بر روی بلوغ رویان های کروی، جوانه زنی و تولید ریزبنه زعفران بررسی شده است. اثر هورمون های گیاهی با استفاده از naa (در غلظت های 1/0، 25/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر) و iba (در غلظت های 5/0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر)، bap (در غلظت های 25/0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر) و aba (در غلظت های 5/0، 1، 2و 4 میلی گرم در لیتر) مورد آزمون قرار گرفت. همۀ آزمایش ها در قالب طرح های آماری کاملاً تصادفی با حداقل 4 تکرار اجرا گردید. نتایج حاصل نشان داد که بیشترین تعداد رویان کروی در محیط ms 2/1 حاوی mg/l naa 1/0 تشکیل شدند، اما این محیط در مقایسه با محیط های حاوی bap و iba برای بلوغ رویان های کروی مناسب نبود. پس از گذشت دو ماه، استفاده از هورمون iba در غلظت های 1 تا 2 میلی گرم در لیتر بهترین تیمار برای القای بلوغ رویان و تشکیل ریزبنه بود. هر چند در پایان ماه سوم بیشترین تعداد رویان بالغ در محیط ms 2/1 حاوی b‏ap mg/l 5/0 به دست آمده بود، ولی تداوم کاربرد هورمون فوق در ریزبنه زایی مؤثر واقع نشد. غلظت های مختلف aba موجب پیشبرد سریع بلوغ رویان های کروی شد اما در رابطه با تکثیر ریزبنه ها اثر مثبتی نداشت.